Thoái hóa khớp, hay còn được gọi là “ăn mòn xương khớp,” là một tình trạng phổ biến mà nhiều người mắc phải khi ngày càng lớn tuổi, đặc biệt từ 50 tuổi trở lên. Tình trạng này có thể xảy ra ở bất kỳ khớp nào trong cơ thể, nhưng thường phát triển nhất ở các khớp chịu trọng lượng như khớp háng.

Thoái hóa khớp háng gây đau và cứng khớp, có thể làm cho việc thực hiện các hoạt động hàng ngày như cúi xuống buộc dây giày, đứng dậy khỏi ghế, hoặc đi bộ ngắn cũng trở nên khó khăn. Vì thoái hóa khớp dần dần trở nên nghiêm trọng hơn theo thời gian, do đó nếu phát hiện và điều trị sớm sẽ làm hạn chế tối đa ảnh hưởng cuộc sống của người bệnh. Mặc dù không có cách chữa trị thoái hóa khớp hoàn toàn, nhưng hiện nay có nhiều phương pháp điều trị để giúp bạn kiểm soát cơn đau, giúp bạn duy trì các hoạt động hàng ngày một cách thuận tiện.

Thoái hóa khớp háng là gì?

Khớp háng (khớp xương đùi-ổ cối) là một khớp dạng chỏm cầu, với đầu xương đùi nằm trong hõm do ổ cối và sụn viền tạo thành. Thoái hóa khớp háng là tình trạng bệnh lý phổ biến nhất tại khớp háng, do lớp sụn khớp bị bào mòn bởi nhiều yếu tố khác nhau.

Các yếu tố nguy cơ

Tuổi tác

Nguy cơ mắc bệnh viêm xương khớp tăng theo tuổi tác, thường xảy ra ở những người trên 50 tuổi.

Giới tính

Tỷ lệ mắc bệnh thoái hóa khớp háng cao hơn ở nam giới dưới 50 tuổi; và sau 50 tuổi nữ giới lại bị thoái hóa khớp nhiều hơn. Tình trạng này có thể được giải thích do những thay đổi sau mãn kinh.

Béo phì

Trọng lượng cơ thể dư thừa là yếu tố nguy cơ đối với thoái hóa khớp không chỉ ở các khớp chịu trọng lượng mà còn ở bàn tay. Trọng lượng dư thừa tạo ra tải trọng tăng lên cho khớp, nhưng có bằng chứng ngày càng tăng về sự đóng góp của chuyển hóa đối với thoái hóa khớp.

Di truyền học

Nhiều nghiên cứu cho thấy di truyền đóng vai trò quan trọng trong sinh bệnh học của thoái hóa khớp háng, và một nghiên cứu về cặp song sinh báo cáo nguy cơ 60% đối với thoái hóa khớp háng do các yếu tố di truyền.

Nghề nghiệp

Một số công việc liên quan mang tính chất nặng nhọc và các hoạt động thể thao có tác động mạnh có liên quan đến thoái hóa khớp ở háng và các khớp khác. Căng thẳng lặp đi lặp lại và quá tải cơ học, đặc biệt trong tình trạng dị dạng giải phẫu khớp háng hiện có, cũng là những nguyên nhân có thể xảy ra. Người lao động dễ bị thoái hóa khớp háng do tính chất công việc.

Nguyên nhân

Thoái hóa khớp không có một nguyên nhân cụ thể nào, nhưng có một số yếu tố có thể làm tăng khả năng bạn mắc phải bệnh này, bao gồm:

Tuổi tác tăng dần
Tiền sử gia đình có người mắc thoái hóa khớp
Chấn thương trước đó ở khớp hông
Béo phì
Loạn sản phát triển xương hông (DDH), còn gọi là loạn sản hông hoặc trật khớp hông bẩm sinh

Triệu chứng thoái hóa khớp háng

Triệu chứng phổ biến nhất của thoái hóa khớp háng là đau quanh khớp háng. Cơn đau ở hông tiến triển chậm và trầm trọng hơn theo thời gian, mặc dù khởi phát đột ngột cũng có thể xảy ra. Đau và cứng khớp có thể nghiêm trọng hơn vào buổi sáng, hoặc sau khi ngồi hoặc nghỉ ngơi một thời gian. Lâu dần, các triệu chứng đau có thể xảy ra thường xuyên hơn, kể cả trong lúc nghỉ ngơi hoặc ban đêm. Các triệu chứng có thể bao gồm:

Đau ở háng hoặc đùi lan tỏa đến mông hoặc đầu gối
Đau bùng phát khi hoạt động mạnh
Cứng khớp háng khiến việc đi lại hoặc cúi người trở nên khó khăn
Có cảm giác khớp không chuyển động nhịp nhàng, tiếng kêu răng rắc khi di chuyển do các mảnh sụn và mô khác cản trở chuyển động của khớp háng
Giảm phạm vi chuyển động ở khớp hông ảnh hưởng đến khả năng đi lại và có thể gây khập khiễng
Tăng đau khớp do thay đổi thời tiết

Biến chứng của thoái hóa khớp háng

Một số biến chứng có thể phát sinh do viêm khớp hông bao gồm:

Chấn thương nghiêm trọng đến các khớp
Đau nghiêm trọng ở khớp
Gián đoạn chất lượng giấc ngủ
Giảm năng suất lao động
Tăng cân
Lo lắng và trầm cảm
Hoại tử xương
Chảy máu hoặc nhiễm trùng trong các khớp

Chẩn đoán thoái hóa khớp háng

Khám lâm sàng

Bác sĩ chuyên khoa sẽ kiểm tra để xác định xem có dấu hiệu nào cho thấy thoái hóa khớp hông hay không. Bác sĩ có thể yêu cầu bạn di chuyển khớp hông nhẹ nhàng theo nhiều cách khác nhau và đi tới đi lui để xem liệu cơn đau khớp có gây ra bất kỳ thay đổi nào trong dáng đi của bạn, chẳng hạn như khập khiễng. Các bác sĩ cũng có thể nhẹ nhàng ấn vào da bên ngoài khớp hông để kiểm tra độ nhạy cảm hoặc sưng.

Chụp X-quang

Chụp X-quang để xác nhận chẩn đoán thoái hóa khớp háng. X-quang tạo ra hình ảnh chi tiết bên trong cơ thể và có thể cho ra kết quả sự thu hẹp của lớp sụn trong khớp hông.

Chụp MRI và siêu âm

Chụp MRI và siêu âm có thể giúp các bác sĩ chẩn đoán các trường hợp thoái hóa khớp nhẹ hoặc xác định các vấn đề về mô mềm trong khớp háng, chẳng hạn như rách sụn viền, cũng như giúp đánh giá xem có viêm màng hoạt dịch hay không. Đồng thời siêu âm còn giúp xác định các túi dịch trong khớp mà không thể nhìn thấy trên hình ảnh X-quang.

Trong quá trình siêu âm, sóng âm tần số cao được sử dụng để tạo ra hình ảnh của các cấu trúc bên trong cơ thể. Kỳ kiểm tra này thường diễn ra cùng lúc với khám lâm sàng tại phòng khám của bác sĩ.

MRI sử dụng từ trường và sóng radio để tạo ra hình ảnh chi tiết hai hoặc ba chiều cho phép các bác sĩ kiểm tra khớp háng từ nhiều góc độ khác nhau.

Điều trị hiệu quả
Mục tiêu chính của việc điều trị thoái hóa khớp hông là cải thiện khả năng di chuyển (khả năng đi lại) và lối sống của người bệnh. Một phần của mục tiêu này bao gồm cải thiện chức năng của khớp hông và kiểm soát cơn đau như:

Nghỉ ngơi và chăm sóc khớp
Sử dụng nạng cây để giảm trọng lượng lên khớp hông bị ảnh hưởng
Các kỹ thuật giảm đau không dùng thuốc để kiểm soát cơn đau
Giảm cân thừa
Tập thể dục
Thuốc, bao gồm acetaminophen (Tylenol), thuốc chống viêm không steroid như ibuprofen (Advil), hoặc thuốc giảm đau theo đơn
Phẫu thuật

Một số lưu ý cho người bệnh sau điều trị

Người bệnh thoái hóa khớp háng cần sự hỗ trợ từ người thân để cải thiện hiệu quả điều trị và phục hồi nhanh chóng. Để giúp bệnh nhân nâng cao chất lượng cuộc sống, người chăm sóc cần:
– Hiểu rõ về tình trạng bệnh của bệnh nhân để xác định chính xác những vấn đề cần hỗ trợ. Ví dụ, với những bệnh nhân thoái hóa khớp háng ở giai đoạn muộn, họ sẽ cần sự trợ giúp khi chuyển từ tư thế ngồi sang đứng.
– Tinh thần cởi mở và chia sẻ sự quan tâm, chăm sóc đối với bệnh nhân.
– Chỉ hỗ trợ người bệnh khi thật sự cần thiết, cần tạo điều kiện cho bệnh nhân tự thực hiện các hoạt động sinh hoạt hàng ngày.
– Giúp bệnh nhân uống thuốc đúng giờ và đúng liều theo chỉ định của bác sĩ.
– Tìm hiểu cách sử dụng một số thiết bị hỗ trợ như nạng, khung tập đi… để hỗ trợ bệnh nhân sử dụng chúng.
– Khuyến khích bệnh nhân vận động và tập thể dục với cường độ vừa phải và phù hợp.

Phòng bệnh hiệu quả

Một phương pháp để ngăn ngừa thoái hóa khớp háng hiệu quả là duy trì cân nặng hợp lý.
Ngoài ra, bạn nên thường xuyên tập thể dục. Tập thể dục giúp tăng cường cơ bắp xung quanh các khớp. Việc tăng cường như vậy có thể giúp ngăn ngừa sự mài mòn trên sụn trong khớp.

Box:
Tại Khoa Chấn thương chỉnh hình Bệnh viện Quốc tế Mỹ (AIH), chúng tôi cung cấp các giải pháp điều trị khác nhau cho các vấn đề cơ xương khớp: Chẩn đoán, Điều trị bảo tồn, phẫu thuật và phục hồi chức năng.

Các bệnh lý thường gặp:

Hông: Thoái hóa khớp, Viêm khớp dạng thấp, Viêm cột sống dính khớp, Gãy xương, Loạn sản khớp háng tiến triển, Bệnh Perthes, Chứng trượt đầu trên xương đùi, Hội chứng khớp háng kích thích, Đau qui chiếu và đau mô mềm.

Đầu gối: Tổn thương dây chằng, Gãy xương, Rách sụn chêm, Viêm hoạt dịch khớp gối, Viêm gân bánh chè; Dị vật khớp, Hội chứng dải chậu chày, Trật xương bánh chè; Thoái hóa khớp, Viêm khớp dạng thấp, Viêm khớp do gút, Viêm khớp giả gút, Viêm khớp nhiễm trùng; Hội chứng bánh chè đùi.

Chân và mắt cá chân: Viêm gân gót, Đau cổ chân, Viêm khớp, Chứng vẹo ngón chân cái, Bàn chân khoèo, Biến dạng ngón chân, Bàn chân bẹt, Gãy xương, Đau gót chân, U dây thần kinh morton, Viêm cân gan chân, Viêm khớp dạng thấp, Viêm xương vừng, Bong gân vùng cổ chân, Gãy xương do mõi, Viêm gân.

Vai: Thoái hóa khớp, Viêm khớp dạng thấp, Viêm khớp sau chấn thương, Đông cứng khớp vai; Viêm gân, Viêm hoạt dịch, Rách chóp xoay, Trật khớp (bán phần, toàn phần); Gãy xương đòn, Đầu trên xương cánh tay, Xương bã vai; Trật khớp vai, Lỏng dây chằng.

Khuỷu tay: Rách dây chằng, Viêm mỏm trên lồi cầu ngoài xương cánh tay, Viêm mỏm trên lồi cầu trong xương cánh tay, Viêm hoạt dịch, Gãy xương vùng khuỷu, Trật khớp khuỷu, Viêm khớp, Bong gân vùng khuỷu, Viêm xương sụn bóc tách, Hội chứng chèn ép thần kinh trụ ở khuỷu, Hội chứng chèn ép thần kinh quay, Gai xương.

Tay và Cổ tay: Thoái hóa khớp, Hội chứng ống cổ tay, Hội chứng chèn ép thần kinh trụ ở cổ tay, Ngón tay lò xo, Gãy đầu dưới xương quay, Viêm bao gân hoạt dịch DeQuervain, Co thắt Dupuytren, Gãy xương vùng cổ tay, bàn tay, ngón tay, Nang hạch hoạt dịch, Tổn thương thần kinh, Bong gân vùng cổ tay, Ngón tay mallet / jammed, Các u vùng cổ tay, bàn tay, Hội chứng đau vùng phối hợp.

Nguồn tham khảo:

https://www.webmd.com/osteoarthritis/hip-osteoarthritis-degenerative-arthritis-hip
https://orthoinfo.aaos.org/en/diseases–conditions/osteoarthritis-of-the-hip/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5760056/
https://www.yashodahospitals.com/diseases-treatments/hip-arthritis-symptoms-complications/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5760056/